طبقه بندی حافظه بر اساس مدت زمان نگه داری اطلاعات

 

یک-  حافظه حسی: نخستین مرحله پردازش اطلاعات است. هنگامی كه محركات بیرونی توسط حواس دریافت میگردند. مدت زمان نگه داری اطلاعات در این حافظه از چند میلی ثانیه تا چند ثانیه متغیر است. این حافظه برای هر كانال حسی وجود دارد. "حافظه آیکانیک" برای محركات دیداری، حافظه "اِکوئیک" برای محركات شنیداری و حافظه "هپتیک" برای حس لامسه. حافظه حسی بخشی از فرآیند ادراك میباشد. گنجایش حافظه حسی بسیار زیاد میباشد اما مانند حافظه بلند مدت نامحدود نیست.

 

دو-  حافظه كوتاه مدت: با "توجه" و "دقت كردن" اطلاعات از حافظه حسی به حافظه كوتاه مدت انتقال می یابد. مدت زمان نگه داری اطلاعات در حافظه كوتاه مدت از چند ثانیه تا چند دقیقه متغیر میباشد. تغییر در اتصالات و پیوندهای نورونی بطور موقت و گذرا حافظه كوتاه مدت را پدید می آورد. حافظه كوتاه مدت به مثابه یك دفترچه یادداشت موقت میباشد. ظرفیت حافظه كوتاه مدت كه به فراخنای حافظه موسوم است در افراد مختلف متفاوت میباشد. فراخنای حافظه معمولا برای ارقام هفت ماده، برای حروف 6 ماده و برای واژه ها 5 ماده میباشد. فراخنای حافظه برای ارقام بدین معنی است كه فرد میتواند تا هفت رقم پیاپی را پس از شنیدن بطور صحیح بازگو كند. اما اخیرا صاحبنظران فراخنای حافظه را در حدود 4 ماده (واحد) اطلاعات تخمین میزنند. در صورت عدم مرور ذهنی و تكرار محتوای حافظه كوتاه مدت، اطلاعات محو شده و زوال می یابند. ظرفیت حافظه كوتاه مدت را میتوان با روش تقطیع افزایش داد. در این روش اطلاعات به واحد های كوچك تقسیم بندی میگردند. حافظه كوتاه مدت فرار بوده وبرای رفع نیازهای آنی وفوری بكار میرود. رمز گردانی در حافظه كوتاه مدت عمدتا شنیداری میباشد.

 

سه- حافظه فعال: حافظه فعال یك اصطلاح نو میباشد. دانشمندان حافظه فعال را جایگزین حافظه كوتاه مدت كرده اند چراكه حافظه كوتاه مدت نمیتواند یك حافظه منفعل باشد و دستكاری اطلاعات نیز در آن صورت میگیرد. از اینرو ظرفیت حافظه كوتاه مدت جای خود را به ظرفیت پردازش داده است. حافظه فعال در واقع تلفیقی است از حافظه كوتاه مدت و عنصر توجه برای انجام تكالیف ذهنی خاص. بنابراین حافظه فعال یك سیستم فعال وپویایی است كه برای اندوزش و دستكاری موقتی اطلاعات  و بمنظور انجام تكالیف شناختی پیچیده نظیر یادگیری، استدلال، ادراك و تفكر كردن بكار میرود. هنگامی كه شما اطلاعاتی را مرور ذهنی، بازیابی و یادآوری میكنید در واقع آن اطلاعات از حافظه بلند مدت به حافظه فعال شما انتقال می یابند. همچنین حافظه فعال بطور فعال در ارتباط با اطلاعاتی است كه میخواهند به حافظه بلند مدت منتقل گردند. در مجموع سرحد مشخصی نمیتوان میان حافظه ها و افكار تعیین كرد. در هر فرآیندی كه نیاز به استدلال دارد (مثل خواندن، نوشتن و محاسبات ذهنی) حافظه فعال درگیر میباشد. مثل تكرار فهرستی از ارقام كه برای شما خوانده میگردد و شما میبایست آنها را عكس ترتیب اولیه شان (بطور معكوس) بازگو كنید و یا ترجمه همزمان ویا رانندگی.

 

چهار- حافظه بلند مدت: با تكرار و مرور ذهنی اطلاعات از حافظه كوتاه مدت به حافظه بلند مدت انتقال می یابند. ظرفیت حافظه بلند مدت بر خلاف حافظه كوتاه مدت نامحدود میباشد. مدت نگه داری اطلاعات نیز از چند روز تا چند سال و بعضا تا آخر عمر متغیر میباشد. حافظه بلند مدت زمانی شكل میگیرد كه اتصالات نورونی خاصی بطور دایمی و پایا تقویت شده باشند. ثابت گردیده پروتئین "سایپن" با افزایش انشعابات دندریتها و شكل گیری سیناپسهای جدید اتصالات بین سلولهای عصبی (نورونها) را افزایش و تقویت میكند.